Εξωτερικός Έλεγχος Ποιότητας και Κυτταρομετρία Ροής
από το Γιώργο Λ. Θεοδώρου
Χημικός, PhD
Ο ανοσοφαινότυπος σήμερα αποτελεί διαγνωστικό, αλλά και προγνωστικό εργαλείο στη διάθεση της ιατρικής επιστήμης. Η προσφορά του ανοσοφαινότυπου είναι ανεκτίμητη στην ταχεία διάγνωση της λευχαιμίας, στην παρακολούθηση ατόμων που έχουν προσβληθεί από τον ιό της ανοσοανεπάρκειας, στην καταμέτρηση των αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων CD34+ (PBMCs) του περιφερικού αίματος, ώστε να γίνεται η συλλογή τους στον σωστό χρόνο, αλλά και σε άλλες εφαρμογές που αφορούν την κλινική πρακτική. Για τους πιο πάνω λόγους είναι επιβεβλημένο σε κάθε εργαστήριο κυτταρομετρίας ροής να διασφαλίζεται η ποιότητα των αποτελεσμάτων. Αυτό επιτυγχάνεται όταν στο εργαστήριο εφαρμόζονται συστήματα διαχείρισης ποιότητας, όταν το εργαστήριο εκτελεί δοκιμασίες εσωτερικού ελέγχου ποιότητας, αλλά και όταν συμμετέχει σε σχήματα εξωτερικού ελέγχου ποιότητας. Τα συστήματα διαχείρισης ποιότητας και τα προγράμματα εσωτερικού ελέγχου ποιότητας εξασφαλίζουν την ποιότητα στην απόδοση των υπηρεσιών με την εφαρμογή μέτρων για τη σωστή εκτέλεση της διαδικασιών.
Στα σύγχρονα συστήματα διαχείρισης ποιότητας συμπεριλαμβάνονται και τα προγράμματα εσωτερικού ελέγχου των διαδικασιών. Τα προγράμματα εξωτερικού ελέγχου εξυπηρετούν διαφορετικό σκοπό. Η εφαρμογή τους έχει σκοπό τον εναρμονισμό των παροχών των Μονάδων Υπηρεσιών Υγείας και κατά συνέπεια, τη βελτίωση της απόδοσης συνολικά του Συστήματος Υγείας. Ιδιαίτερη είναι η σημασία τους για τον εναρμονισμό των αποτελεσμάτων των εργαστηριακών δοκιμασιών. Σύμφωνα με τον ορισμό του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ο εξωτερικός έλεγχος ποιότητας διενεργείται από έναν φορέα ανεξάρτητο από τα εργαστήρια, ο οποίος αναλύει αντικειμενικά τα αποτελέσματα των μεμονωμένων εργαστηρίων με κύριο σκοπό τον εναρμονισμό των αποτελεσμάτων των εργαστηρίων που συμμετέχουν.
Υπάρχουν σε όλο τον κόσμο πολλά προγράμματα εξωτερικού ελέγχου ποιότητας, άλλα οργανωμένα από επιστημονικούς, άλλα από ιδιωτικούς και άλλα από κυβερνητικούς φορείς. Η οργάνωση αυτών των προγραμμάτων διαφέρει σημαντικά ως προς τις διαδικασίες και τους σκοπούς της.
Η Ελληνική Εταιρεία Κυτταρομετρίας άρχισε από το 2008 Εξωτερικό Έλεγχο Ποιότητας για τον ανοσοφαινότυπο, βασιζόμενη οργανωτικά στο πρότυπο NEQAS (National External Quality Assessment Scheme) της Μεγ. Βρετανίας.
Βασικά χαρακτηριστικά του προγράμματος είναι ότι βρίσκεται υπό τον επιστημονικό έλεγχο της Βρετανικής Αιματολογικής Εταιρείας και διοικητικά ελέγχεται από ένα σώμα το οποίο αποτελείται από τους αντιπροσώπους του κάθε επί μέρους προγράμματος. Η οργάνωση αυτή επιτρέπει την εξαγωγή συμπερασμάτων για την απόδοση των Εργαστηρίων σε εθνικό επίπεδο και την επιστημονική παρέμβαση της Βρετανικής Αιματολογικής Εταιρείας ώστε:
- να συγκριθούν τεχνικές,
- να καθορισθούν προδιαγραφές,
- να οργανωθούν εκπαιδευτικά σεμινάρια.